Dilan Yesilgöz probeert haar rol in de formatie al maanden zo klein mogelijk te maken. Toch nadert het uur van de waarheid: komt er een avontuur met de PVV van Geert Wilders? Veel ruimte om te manoeuvreren heeft de VVD-leider niet.Frank Hendrickx1 maart 2024, 15:23
Dilan Yesilgöz donderdag in Den Haag voor een gesprek met informateur Kim Putters.Beeld David van Dam / de Volkskrant
Dilan Yesilgöz toont geen spoor van kwetsbaarheid, maar weinig mensen in Den Haag zullen haar inmiddels benijden. Na een slopende campagne en een striemende verkiezingsnederlaag speelt de nieuwe VVD-leider een hoofdrol in de slepende formatie en moet ze ook nog een verdeelde partij in toom zien te houden. Daarnaast is ze nog altijd demissionair minister van Justitie en Veiligheid; de afgelopen week zat ze weer tot middernacht bij een Kamerdebat over wiet.
Uit andere media
Ja, ik wil elke dag een nieuwsbrief ontvangen met de belangrijkste online artikelen van 11 kranten.
De uitputtingsslag is nog niet voorbij. De druk om tot een kabinet te komen groeit. Yesilgöz staat voor beslissingen die ook haar lot als partijleider van de VVD gaan bepalen.
Over de auteur
Frank Hendrickx is politiek verslaggever en onderzoeksjournalist voor de Volkskrant.
Volg alles over de kabinetsformatie hier.
De formatie is in de kern een al drie maanden durend gevecht tussen VVD en NSC over wie de kleinste rol mag spelen bij een toekomstig kabinet met de PVV. Beide partijen zien dat er de komende jaren een uiterst wilde rit in het verschiet ligt. Internationaal zijn er volop bedreigingen en in het binnenland zijn tal van dossiers vastgelopen, terwijl er ook nog eens fors bezuinigd moet worden. Wie wil straks samen met de PVV die storm in varen?
Fractie vol nieuwelingen
NSC en VVD zijn allebei niet happig. De PVV moet als grootste partij een kabinet stutten, maar in de Kamer oogt de fractie vol nieuwelingen kwetsbaar. Zo wijst veel erop dat het recente optreden van PVV'er Joeri Pool, die zich in een vlammende maidenspeech tegen hulp aan Oekraïne keerde en het Westen beschuldigde van 'voortdurende provocaties' richting Poetin, het eerste bedrijfsongeval was.
Achter de schermen valt te horen dat Kamervoorzitter Martin Bosma tegen de zin van Wilders in Pool enkele jaren geleden aannam als medewerker, ondanks banden met FvD. Bij de laatste verkiezing stond de medewerker op de onverkiesbaar geachte plek 37, vooral om de lijst op te vullen. Nu zit hij in de Kamer en kan hij een rol spelen in een toekomstige regeringscoalitie.
Wilders heeft Pool deze week gecorrigeerd: de PVV staat toch open voor steun aan Oekraïne, maar de zorgen over de onvoorspelbaarheid van zijn partij blijven. Ervaringen uit het verleden tellen daarbij ook mee. Het gedoogexperiment van Rutte I liep in 2012 uit op een mislukking. In Limburg was de PVV later een voorbeeldige onderhandelingspartner, maar na amper twee jaar werd via een motie van wantrouwen toch het extraparlementair college in 2021 opgeblazen.
Schijnwerpers naar Yesilgöz
Dat Yesilgöz haar lot niet helemaal in handen wil leggen van Geert Wilders, bleek al meteen na de verkiezingen. Ze maakte ijlings duidelijk dat de VVD een kabinet met de PVV hoogstens wilde gedogen. Haar partij paste na de electorale afstraffing bescheidenheid. De 'drie grote verkiezingswinnaars' PVV, NSC en BBB moesten samen maar een coalitie vormen.
Omtzigt had meerdere bokkesprongen nodig om zich weer uit die hoek te bevrijden. Inmiddels is wel duidelijk dat NSC niet in een kabinet stapt met de PVV en ook geen onderdeel wordt van een extraparlementair kabinet met verder alleen PVV, VVD en BBB als steunpilaren.
De schijnwerpers verplaatsen zich daardoor weer langzaam naar Yesilgöz. Haar standpunt dat ze alleen wil gedogen, is al opgegeven. Inmiddels pleit ze voor een extraparlementair kabinet, maar ook die weg lijkt na de afgelopen week afgesloten. Partijen als CDA en SGP zijn niet bereid om breed draagvlak te verlenen voor zo'n experiment – een harde voorwaarde van NSC.
Ontknoping nadert
Omtzigt presenteert zich intussen steeds nadrukkelijker als mogelijke gedoger van een minderheidskabinet van PVV, VVD en BBB. De niet uitgesproken boodschap: Yesilgöz mag in de achtbaan stappen met Wilders en BBB-leider Caroline van der Plas. NSC kijkt van een veilige afstand toe hoe het afloopt.
De strijd tussen Omtzigt en Yesilgöz nadert zo een ontknoping. Ook bij Wilders is de spanning voelbaar. De PVV-leider waarschuwde vrijdag dat een kabinet met Frans Timmermans nakende is als NSC en VVD niet bereid zijn om over hun schaduw heen te springen.
Het is dreigende taal, die vooral Yesilgöz kwetsbaar maakt. Omtzigt zal schade oplopen als een kabinet over rechts er niet komt, maar zijn positie als partijleider is minder kwetsbaar. Zonder Omtzigt geen NSC. Bovendien heeft hij nooit een kabinet met GroenLinks-PvdA uitgesloten.
Weinig goede opties
Maar wat moet Yesilgöz als de poging over rechts mislukt? De inperking van asielmigratie was de topprioriteit van haar campagne en de reden voor de val van het vorige kabinet. Een coalitie met GroenLinks-PvdA is door de VVD-leider om die reden categorisch uitgesloten.
Nieuwe verkiezingen lijken voor de VVD eveneens een onbegaanbare weg. Een partij die in één jaar tijd betrokken is bij twee vervroegde verkiezingen hoeft niet op coulance van de kiezer te rekenen.
Zo nadert langzaam het uur van de waarheid voor Yesilgöz. Waagt ze de sprong? Een minderheidskabinet met de bestuurlijk onervaren Wilders en Van der Plas, gedoogd door de grillige Omtzigt, is allerminst een wenkend perspectief.
Voor de alternatieven geldt hetzelfde.
Bron : VK
No comments:
Post a Comment