Timmermans over kabinet-Schoof: 'Wilders heeft Yesilgöz en Omtzigt precies waar hij ze hebben wil'
Frans Timmermans: 'Ik zal de confrontatie echt behoorlijk aangaan, maar op een beleefde manier. In een moddergevecht ziet Wilders er altijd prima uit en ik zie er vies uit.'Beeld Rebecca Fertinel voor de Volkskrant
Het kabinet-Schoof met de radicaal-rechtse PVV is een breuk met onze politieke traditie, zegt Frans Timmermans. De GL-PvdA-leider zet zich schrap voor een harde confrontatie, die mogelijk woensdag al begint met een motie van wantrouwen.
Avinash Bhikhie en Frank Hendrickx 3 juli 2024, 05:00
Frans Timmermans heeft net de slavernijherdenking in Amsterdam bijgewoond. Dat PVV-Kamervoorzitter Martin Bosma daarbij ontbrak, roept bij Timmermans gemengde gevoelens op. 'Ik snap heel goed dat Ninsee de uitnodiging heeft ingetrokken, maar een ander deel van me zegt dat hij er misschien toch bij had moeten zijn als vertegenwoordiger van de Tweede Kamer. Het waren prachtige toespraken, waar hij wat van had kunnen opsteken.'
Timmermans is fel tegen 'cancelen', zal hij ook aan het einde van het gesprek op de Amsterdamse redactie van de Volkskrant herhalen. 'De ideeën van Wilders bestrijd ik, zijn partij bestrijd ik, maar we moeten voorkomen dat er hier een stammenstrijd ontstaat, zoals in Amerika, waarbij mensen niet meer in staat zijn om met elkaar te praten.
'Zolang ik nog steeds veel PVV-stemmers tegenkom waarmee ik gewoon in gesprek kan gaan en die zelf ook de behoefte hebben om mij uit te leggen waarom ze PVV hebben gestemd, houd ik hoop.'
Over de auteurAvinash Bhikhie is politiek verslaggever van de Volkskrant. Frank Hendrickx is politiek verslaggever en onderzoeksjournalist van de Volkskrant.
Alles over politiek vindt u hier.
De afgelopen weken hebben we kennis kunnen maken met de bewindspersonen. De PVV'ers willen, net als Bosma, dat hun uitspraken over omvolking en de islam losgekoppeld worden van hun nieuwe functie. Wat vindt u daarvan?
'Die scheiding is kunstmatig en geforceerd. Bosma is niet alleen voorzitter, hij is nog steeds lid van de fractie en stemt met de PVV mee. We zien nu een opeenstapeling van PVV'ers die allerlei rollen bij zichzelf onderscheiden. Uiteindelijk gaat het om wat je vindt en niet om wat je in een bepaalde functie of in een bepaalde rol zegt. Het mensbeeld dat je hebt, draag je altijd met je mee.'
about:blankhttps://acdn.adnxs.com/dmp/async_usersync.html
Op de hoorzittingen hebben Faber en Agema afstand genomen van de omvolkingstheorie. Kunnen we dat niet als een positieve ontwikkeling zien? De PVV wordt een normale regeringspartij.
'Nu gebruikt de PVV omfloerste uitdrukkingen om hetzelfde te zeggen: dat de witte Nederlander in de verdrukking komt omdat onze samenleving in samenstelling verandert. Maar wie de Nederlandse geschiedenis kent, weet dat al sinds de Romeinen onze samenleving is gegroeid door de komst van andere mensen, qua kunsten, qua techniek en economie.
'Ik wil iedereen gelijk geven die zegt dat het in de afgelopen jaren wel heel hard is gegaan met migratie. Dat heeft alles te maken met onze grote economische groei en het tekort aan arbeidskrachten. Nu wordt het allemaal op asiel geprojecteerd.
'En in dat hoofdlijnenakkoord staan dingen waarvan de schrijvers toch moeten hebben geweten dat ze totaal onrealistisch en onhaalbaar zijn. Nu hebben we een soort Europese spreidingswet afgesproken met een eerlijke verdeling over alle lidstaten. Het probleem is altijd geweest dat Zuid-Europa niet geloofde dat het Noorden bereid was een eerlijk deel van de lasten te dragen. Daarom lieten ze de asielzoekers doorlopen. Het Noorden dacht: jullie laten iedereen door, dus wij gaan jullie niet helpen. Dit fundamentele wantrouwen, dat kan nu worden geadresseerd. Grijp die kans! Ga niet een opt-out vragen die je niet gaat krijgen.'
De VVD- en NSC-bewindspersonen beloofden tijdens de hoorzittingen de rechtsstaat te bewaken. Heeft u er vertrouwen in dat zij, met de rechtsstaatverklaring in de hand, de PVV'ers in het kabinet kunnen temmen?
'Die verantwoordelijkheid ligt eerder bij de politiek leiders. Kijk naar hoe Wilders de afgelopen dagen tekeerging tegen de slavernijherdenking en de islam. Ik heb Yesilgöz en Omtzigt hier niet over gehoord.
'Met deze kabinetsconstructie dachten ze Wilders te kunnen inkapselen, maar Wilders heeft ze precies waar hij ze hebben wil. VVD en NSC kunnen nieuwe verkiezingen nu niet aan en hij laat zich alweer helemaal gaan op X. Hij heeft niets teruggenomen, maar dingen in de koelkast gestopt. En die koelkast begint nu al te lekken.'
U heeft eerder gezegd dat dit kabinet radicaal-rechts normaliseert met bewindspersonen die de vrijheid van godsdienst voor moslims willen inperken en racistische complottheorieën aanhangen. Kunnen we woensdag van u direct een motie van wantrouwen verwachten tegen het hele kabinet?
'Wij hebben vanaf het begin van de formatie geen enkele PVV-voordracht van een informateur gesteund, ook niet voor de formateur. Ik zal consistent zijn in mijn opstelling en dan moet je afwachten waar dat vandaag toe leidt. Maar dat er bij GroenLinks-Partij van de Arbeid geen vertrouwen is in deze club, dat is wel duidelijk.'
Dat zou ongekend zijn, dat de PvdA al op de eerste dag een motie van wantrouwen indient.
'Ik heb nog nooit in de Nederlandse parlementaire geschiedenis een radicaal-rechts kabinet meegemaakt. Dát vind ik ongekend.'
Nederland kent al jaren een rechtse meerderheid. Is het niet goed voor de democratie dat er nu ook echt een keer een rechts kabinet komt?
'Ik hoop dat mensen dit echt zien als een breuk met onze politieke traditie. In de Nederlandse parlementaire geschiedenis heeft doorgaans centrumrechts het initiatief, af en toe krijgen wij de ruimte om het op onze manier in te vullen. Dan wordt het centrumlinks. Het is voor het eerst dat we daarvan afwijken. Nu regeert een partij waarvan het uitsluiten van mensen het fundament vormt.'
Uit onderzoek van I&O Ipsos blijkt dat veel lager- en middelbaar opgeleiden positief naar dit kabinet kijken en het gevoel hebben: nu worden wíj eindelijk gehoord.
'U heeft volkomen gelijk als u mij erop wijst dat te veel Nederlanders niet het gevoel hadden dat zij er ook nog bij hoorden. Maar dat los je niet op door ze aan te praten dat er een boze vijand in Den Haag of Brussel zit, of uit de derde wereld komt en een bedreiging vormt voor jouw positie.
'Rechts beleid ingebed in een democratische rechtsstaat en respect voor mensenrechten, daar heb ik geen moeite mee. Ik ben inhoudelijk tegen het beleid, maar ik heb er geen fundamentele bezwaren tegen. Een rechts beleid gedreven door een partij die afstand neemt van een aantal fundamentele rechten van mensen en die ook de democratische rechtsstaat voortdurend aanvalt, of het nou journalisten zijn of rechters, daar heb ik wel fundamentele problemen mee.'
De afgelopen Europese verkiezingen zocht Wilders de tweestrijd. Die strijd won u van hem. Kan dit rechtse kabinet niet ook een electoraal voordeel voor u zijn?
'Puur electoraal geredeneerd heeft u volkomen gelijk. Maar uiteindelijk moet dit land wel fatsoenlijk geregeerd worden. En door de polarisatie alleen maar verder op te drijven, maak je het vinden van oplossingen in het midden steeds moeilijker.'
Staat u bij nieuwe verkiezingen open voor samenwerking met de VVD?
'Wij zullen een linkse partij blijven, maar hebben ook partijen in het midden nodig om een kabinet te kunnen vormen. De VVD heeft onder Rutte jarenlang een aura van mildheid gekend, maar de fractie werd iedere verkiezing steeds rechtser. Rutte wist met zijn gezag en electoraal succes de VVD naar het midden te trekken. Met Yesilgöz is de VVD gewoon veel rechtser. Dus of dat nog een middenpartij wordt? Misschien dat de Eric van de Burgs van deze wereld wat meer invloed krijgen. De tijd zal het leren.'
We zien dat Wilders u ieder debat opzoekt: u bent te langdradig, zegt hij bijvoorbeeld steeds sarrend.
'Dat is populisten eigen. Ik kan alleen maar trouw aan mezelf blijven. Ik zal de confrontatie echt behoorlijk aangaan, maar op een beleefde manier. In een moddergevecht ziet hij er altijd prima uit en ik zie er vies uit.'
Op een aantal terreinen is het onzeker of de coalitie er samen uit kan komen. Vooral aanvullende steun voor Oekraïne lijkt niet vanzelfsprekend bij de PVV. De VVD rekent er in dat geval op dat GroenLinks-PvdA de Oekraïners niet laat vallen.
'Laatst rond de stemming over de duikboten hoorde ik een VVD-Kamerlid enorm klagen, want door ons moesten ze ineens met de PVV gaan praten. Ja, dat is de hele fucking point als je met iemand in een coalitie stapt.
'En als de VVD en BBB in duidelijke bewoordingen zeggen dat de steun aan Oekraïne een absolute hoeksteen van dit kabinet vormt, dan is het logisch dat ze terug naar de stembus gaan als ze er onderling niet uitkomen. Welke oppositiepartij is nou in het leven geroepen om een coalitie overeind te houden? Wij gaan gewoon die gaten niet dichtfietsen.'
In 2010-2012 zat Wilders in een gedoogconstructie en toen hield de PvdA het kabinet-Rutte I en de euro overeind met steun voor de Grieken. Destijds gingen er in de fractie ook stemmen op om de steun alleen te koppelen aan nieuwe verkiezingen. Fractieleider Jeroen Dijsselbloem noemde deze route later 'cynische politiek, onverantwoordelijk in een crisis'. Wat is er nu veranderd?
'Daarom geef ik dit signaal juist nu, in een vroeg stadium, zodat ze weten waar ze aan toe zijn. Dat is niet cynisch. Wat cynisch is, is een coalitie aangaan met een radicaal-rechtse partij waar je niet op kunt rekenen en dan denken dat de oppositie je wel uit de brand helpt.'
De nieuwe minister van Financiën, begrotingshavik Eelco Heinen (VVD), waarschuwde dat er waarschijnlijk bezuinigd zal moeten worden, iets waar de PVV ook geen voorliefde voor heeft. Steunt u bezuinigen ook alleen als er nieuwe verkiezingen komen?
'Als je het doet zoals nu door de VVD is afgesproken, betekent iedere tegenvaller van een miljard dat er 300 miljoen bij onderwijs afgaat, 300 miljoen bij zorg en 300 miljoen in de sociale sector. Nou, dat gaan wij niet steunen hoor. Die logica accepteren we gewoon niet.'
Toch lijkt dat bijna het exitplan van de VVD: breken op financiën.
'Dat denk ik wel ja. Alleen de BBB wil de volle vier jaar volmaken, Wilders kijkt naar de peilingen en is niet bang voor een breuk. Omtzigt denkt alleen maar aan overleven en Yesilgöz hoopt op een demasqué van Wilders bij bezuinigingen. Die zal hij niet steunen en dan denkt ze haar kiezers terug te winnen.
'Ik heb het idee dat ze allemaal, op de BBB na, verwachten dat het toch niet lang zal duren. Wie de schuld van de breuk krijgt, lijkt zo'n beetje de dominante vraag te zijn in de verhouding.'
Dick Schoof heeft zijn partijlidmaatschap opgegeven omdat hij zich niet meer verwant voelt met de partij. Heeft u het daarover gehad met hem?
'Nee. Maar als ik zijn interview in De Groene lees, dan begrijp ik heel goed waarom hij zich niet verwant voelt met de PvdA. De badinerende manier waarop hij daar over de democratische rechtsstaat sprak, daar schrok ik van. Zo van: het valt allemaal wel mee en dat lossen we ook wel even op met de PVV. Van de toenmalig hoogste ambtenaar van Justitie vond ik dat opmerkelijk.'
U lijkt zich al op te maken voor nieuwe verkiezingen. Wanneer verwacht u weer op campagne te kunnen?
'Over precies een jaar. We bereiden ons voor op verkiezingen begin zomer volgend jaar. Ik denk niet dat dit kabinet veel langer zal zitten.'
En is die campagne volgend jaar dan met Frans Timmermans als partijleider?
'Ja, absoluut. Geen twijfel over mogelijk.'
No comments:
Post a Comment